Bạn đã từng nghe đến Mận Hậu và biết mận hậu là gì chưa? Đó là một loại trái cây độc đáo và quý giá, xuất xứ từ Trung Quốc nhưng đã trở nên nổi tiếng và phổ biến tại vùng núi rừng Tây Bắc Việt Nam, bao gồm các tỉnh Sơn La, Lào Cai và Điện Biên. Vùng đất núi cao này tạo điều kiện lý tưởng cho Mận Hậu phát triển với hương vị và màu sắc độc đáo.
Danh mục: ▶
Những quả mận hậu có màu xanh và khi chín, mận chuyển từ màu xanh dịu dàng sang sắc đỏ hoặc tím đậm, được phủ bởi lớp phấn trắng mịn màng làm nổi bật hơn. Và đó cũng là lúc Mận Hậu trở nên ngọt mát, chua thanh và chát nhẹ đặc trưng của nó, kết hợp với lượng nước dồi dào khiến cho mỗi hạt trái cảm giác mát lạnh khi thưởng thức.
Nhưng Mận Hậu không chỉ đơn thuần là một loại trái cây ngon miệng, nó còn mang đến nhiều lợi ích sức khỏe đáng kinh ngạc. Trong những quả Mận Hậu chứa đầy chất chống oxy hóa giúp giữ gìn tuổi thanh xuân và tăng cường sức đề kháng cho cơ thể. Điều này giúp ngăn ngừa quá trình lão hóa và bảo vệ cơ thể khỏi các tác động xấu của môi trường.
Mận Hậu cũng là kho tàng vitamin và khoáng chất quan trọng, bao gồm vitamin A và C giúp giữ cho làn da mịn màng và tươi trẻ, cùng với lượng kali và chất xơ giúp cải thiện chức năng tiêu hóa và duy trì sự cân bằng dinh dưỡng. Đặc biệt, Mận Hậu còn giúp giảm cholesterol, hạ huyết áp và ổn định đường huyết, là lựa chọn hoàn hảo cho những ai đang quan tâm đến chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng.
Để tận hưởng hương vị thiên nhiên tuyệt hảo của Mận Hậu, bạn nên lựa chọn những quả mận xanh đẹp, không héo, mềm mà không quá mềm và có mùi thơm đặc trưng. Nếu lớp phấn trắng trên bề mặt dễ dàng vẩy bởi, thì đó là dấu hiệu tốt cho thấy mận đã chín hoàn toàn và sẵn sàng để thưởng thức. Để bảo quản lâu dài, bạn nên để Mận Hậu ở nơi thoáng mát và tránh ánh nắng trực tiếp, cũng không nên chứa chung với các loại trái cây có mùi hôi.
Với sự kết hợp hoàn hảo giữa hương vị tuyệt vời và những lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên, Mận Hậu thực sự xứng đáng là một trong những loại trái cây tốt nhất mà thiên nhiên đã ban tặng cho chúng ta. Vậy bạn còn chần chừ gì mà không tận hưởng ngay hương vị tinh hoa từ Mận Hậu và tạo thêm sức khỏe cho bản thân ngay hôm nay?
Tên gọi và phân loại khoa học của mận hậu
Mận hậu có tên khoa học là Prunus salicina, thuộc chi Mận mơ (Prunus), họ Hoa hồng (Rosaceae). Mận hậu còn có nhiều tên gọi khác nhau ở các vùng miền khác nhau. Ví dụ:
- Ở miền Bắc Việt Nam, mận hậu còn được gọi là mận bắc, mận Hà Nội hoặc đơn giản là mận.
- Ở miền Nam Việt Nam, mận hậu còn được gọi là mận tam hoa hoặc mận Nhật.
- Ở Trung Quốc, mận hậu được gọi là 李 (li) hoặc 梅子 (méizi).
- Ở Nhật Bản, mận hậu được gọi là 梅 (ume) hoặc 日本梅 (nihonume).
- Ở Hàn Quốc, mận hậu được gọi là 매실 (maesil) hoặc 자두 (jadu).
- Ở các nước phương Tây, mận hậu thường được gọi là Japanese plum hoặc Chinese plum.
Đặc điểm hình thái và sinh thái của mận hậu
Mận hậu là cây nhỏ rụng lá, cao từ 9 đến 12 mét. Nhánh cây có màu nâu tía đến nâu đỏ và chồi bên có màu đỏ vàng. Lá dài từ 6 đến 12 cm và rộng từ 2,5 đến 5 cm, có mép khía răng cưa và gân phụ rõ ràng. Hoa mọc vào đầu mùa xuân, khoảng tháng 4, có đường kính khoảng 2 cm với năm cánh hoa màu trắng và mọc thành cụm ba. Quả có hình tròn hoặc bầu dục, kích thước từ 3 đến 8 cm và khối lượng từ 20 đến 150 gram. Vỏ quả có lớp phấn trắng bao phủ và có thể có các sọc hay đốm khác màu. Thịt quả có nhiều nước và có thể có các sắc tố từ trắng đến vàng hay tím. Hạt quả nhỏ và có thể bị dính vào thịt quả hoặc không.
Mận hậu là loài cây ưa ánh sáng, chịu hạn và chịu rét tốt. Mận hậu thích hợp với các loại đất phù sa, đất cát, đất sét hoặc đất đá vôi có pH từ 5,5 đến 6,5. Mận hậu có thể trồng ở độ cao từ 500 đến 2000 mét so với mực nước biển. Mận hậu có thể sinh trưởng và kết quả tốt nhất khi có nhiệt độ từ 15 đến 25 độ C và lượng mưa từ 800 đến 1500 mm mỗi năm.
Cách trồng và chăm sóc mận hậu
Một số bước cơ bản để trồng và chăm sóc mận hậu như sau:
Chọn giống
Có nhiều giống mận hậu khác nhau, có thể phân biệt theo màu sắc, kích thước, hương vị và thời gian thu hoạch của quả. Một số giống mận hậu phổ biến ở Việt Nam là: mận Tím Sơn La, mận Đỏ Sơn La, mận Tím Lào Cai, mận Đỏ Lào Cai, mận Tím Điện Biên, mận Đỏ Điện Biên, mận Tím Hà Giang, mận Đỏ Hà Giang.
Ngoài ra, còn có các giống mận hậu nhập ngoại như: mận Santa Rosa, mận Beauty, mận Methley, mận Shiro, mận Burbank. Khi chọn giống, cần chú ý đến khả năng thích nghi với điều kiện khí hậu và đất đai của vùng trồng, năng suất và chất lượng của quả, cũng như nhu cầu của thị trường.
Chuẩn bị đất
Đất trồng mận hậu cần được xới lên và bón phân hữu cơ trước khi trồng. Nếu đất quá chua hoặc quá kiềm, cần điều chỉnh pH bằng cách bón vôi hoặc phèn. Nếu đất quá nặng hoặc quá nhẹ, cần cải tạo bằng cách trộn cát hoặc đất sét. Nếu đất quá khô hoặc quá ẩm, cần thiết lập hệ thống thoát nước hoặc tưới tiêu phù hợp.
Trồng cây
Cây mận hậu có thể trồng bằng hạt hoặc giâm cành. Trồng bằng hạt có lợi thế là dễ làm và có thể tạo ra nhiều cây mới, nhưng có nhược điểm là cây phát triển chậm và không đảm bảo tính đồng nhất của giống. Trồng bằng giâm cành có lợi thế là cây phát triển nhanh và giữ được đặc tính của giống gốc, nhưng có nhược điểm là khó tìm nguyên liệu và có nguy cơ bị nhiễm bệnh. Khi trồng cây mận hậu, cần chọn vị trí thoáng mát, có ánh sáng đầy đủ và không bị ngập úng.
Khoảng cách trồng cây phụ thuộc vào kích thước và tán lá của cây, nhưng thường từ 4 đến 6 mét. Lỗ trồng cây cần rộng khoảng 60 cm và sâu khoảng 50 cm. Sau khi trồng cây xong, cần tưới nước cho cây ẩm và Chăm sóc cây: Cây mận hậu cần được chăm sóc kỹ lưỡng để đạt được năng suất và chất lượng cao. Một số công việc chăm sóc cây mận hậu là:
Tưới nước: Cây mận hậu cần được tưới nước đều đặn, nhất là vào giai đoạn ra hoa và nuôi quả. Tuy nhiên, không nên tưới quá nhiều nước để tránh gây ngập úng và ảnh hưởng đến sự phát triển của rễ. Nếu có thể, nên sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt để tiết kiệm nước và tăng hiệu quả.
Bón phân: Cây mận hậu cần được bón phân định kỳ để cung cấp đủ dinh dưỡng cho cây. Nên bón phân hữu cơ như phân chuồng, phân bò, phân gà hoặc phân compost vào mùa xuân và mùa thu để tăng khả năng giữ ẩm và cải thiện cấu trúc đất. Ngoài ra, cần bón phân hóa học như NPK, ure, kali, canxi, magie, kẽm, sắt… vào các giai đoạn khác nhau của cây. Ví dụ:
- Giai đoạn ra hoa: Bón phân giàu kali để kích thích cây ra hoa nhiều và chống rụng hoa.
- Giai đoạn nuôi quả: Bón phân giàu nitơ để tăng trưởng quả và chất lượng quả.
- Giai đoạn trước khi thu hoạch: Bón phân giàu canxi để tăng độ giòn và ngọt của quả.
- Giai đoạn sau khi thu hoạch: Bón phân giàu photpho để tăng khả năng chống chịu của cây.
Cắt tỉa: Cây mận hậu cần được cắt tỉa thường xuyên để điều chỉnh hình dáng và kích thước của cây, loại bỏ các nhánh yếu, khô, gãy hoặc bị bệnh, tạo không gian cho ánh sáng và không khí lưu thông. Nên cắt tỉa vào mùa đông khi cây ngừng sinh trưởng hoặc vào mùa xuân khi cây bắt đầu ra chồi mới. Khi cắt tỉa, cần chú ý đến các nguyên tắc sau:
- Cắt gọn các nhánh quá dài hoặc quá cao để giữ cho cây có chiều cao từ 3 đến 4 mét.
- Cắt đi các nhánh chồng lên nhau hoặc mọc ngược lại trong tán để tránh gây bóng râm và cạnh tranh dinh dưỡng.
- Cắt đi các nhánh non có góc mọc nhỏ hơn 45 độ với thân cây để tránh gây gãy vỡ khi có quả nặng.
- Cắt đi các nhánh già có tuổi từ 5 năm trở lên để tạo điều kiện cho các nhánh non sinh trưởng và kết quả.
- Cắt đi khoảng 20% số hoa trên mỗi nhánh để giảm số lượng quả và tăng kích thước quả.
Phòng và trị bệnh: Cây mận hậu có thể bị nhiễm các loại bệnh như: bệnh đốm lá, bệnh sương mai, bệnh thán thư, bệnh gỉ sắt, bệnh chết ngọn… Để phòng và trị bệnh, cần thực hiện các biện pháp sau:
- Chọn giống kháng bệnh và trồng cây ở vị trí thoáng mát, có ánh sáng đầy đủ và không bị ngập úng.
- Vệ sinh vườn cây thường xuyên, thu dọn và tiêu hủy các lá khô, nhánh khô hoặc bị bệnh.
- Phun thuốc trừ bệnh định kỳ theo hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc của cơ quan chuyên môn. Nên phun thuốc trước khi cây ra hoa, khi quả còn non và khi quả chín để ngăn ngừa và kiểm soát các loại bệnh.
- Cắt tỉa các nhánh bị bệnh và xử lý vết cắt bằng dung dịch vôi hoặc thuốc sát trùng.
Cách chọn và bảo quản mận hậu
Khi mua mận hậu, bạn nên chọn những quả có màu sắc đẹp, không bị nứt nẻ, méo mó hoặc có dấu hiệu bị ăn mòn. Bạn cũng nên chọn những quả có lớp phấn trắng đều và không bị rửa mất, vì đó là dấu hiệu cho thấy quả tươi ngon và chưa qua xử lý hóa chất. Ngoài ra, bạn có thể nhẹ nhàng ấn vào quả để kiểm tra độ chín của quả. Nếu quả còn cứng và không có nước, có nghĩa là quả chưa chín. Nếu quả mềm và có nước, có nghĩa là quả đã chín. Nếu quả quá mềm và có mùi hôi, có nghĩa là quả đã hỏng.
Sau khi mua về, bạn nên để mận hậu ở nơi khô ráo, thoáng mát và tránh ánh nắng trực tiếp. Bạn không nên để mận hậu trong tủ lạnh hoặc trong túi nilon kín, vì điều đó sẽ làm giảm hương vị và chất lượng của quả. Nếu bạn muốn để mận hậu lâu hơn, bạn có thể làm khô hoặc muối mận hậu để tạo ra các sản phẩm như: ô mai mận, mứt mận, dằm mận…
Công dụng và lợi ích của mận hậu
Mận hậu không chỉ là một loại trái cây ngon miệng, mà còn có nhiều công dụng và lợi ích cho sức khỏe. Một số công dụng và lợi ích của mận hậu là:
- Giải khát và giải nhiệt: Mận hậu có vị chua thanh, ngọt mát và có nhiều nước. Do đó, ăn mận hậu có thể giúp giải khát và giải nhiệt cho cơ thể trong những ngày nóng bức.
- Tăng cường miễn dịch: Mận hậu giàu vitamin C, vitamin A, vitamin E và các chất chống oxy hóa. Những chất này có tác dụng tăng cường miễn dịch cho cơ thể.
- Hỗ trợ tiêu hóa: Mận hậu có chứa nhiều chất xơ, acid citric và acid malic. Những chất này có tác dụng kích thích tiêu hóa, làm mềm phân, giúp ngăn ngừa và điều trị các vấn đề về đường ruột như: táo bón, tiêu chảy, viêm loét dạ dày…
- Làm đẹp da: Mận hậu có chứa nhiều vitamin và khoáng chất có lợi cho da như: vitamin C, vitamin A, vitamin E, sắt, kẽm, magie… Những chất này có tác dụng làm sáng da, ngăn ngừa lão hóa da, giảm nám, tàn nhang và mụn trứng cá. Bạn có thể ăn mận hậu hoặc áp dụng mặt nạ mận hậu để làm đẹp da.
- Giảm cân: Mận hậu có ít calo và nhiều nước. Do đó, ăn mận hậu có thể giúp bạn cảm thấy no lâu và giảm lượng thức ăn. Ngoài ra, mận hậu còn có chứa các chất giúp đốt cháy mỡ thừa trong cơ thể như: acid citric, acid malic và pectin. Bạn có thể ăn mận hậu làm món ăn nhẹ hoặc uống nước mận hậu để giảm cân hiệu quả.
Như vậy bạn đã hiểu hơn về mận hậu là gì? Mận hậu không chỉ là một loại trái cây ngon miệng, mà còn có nhiều công dụng và lợi ích cho sức khỏe như: giải khát, giải nhiệt, tăng cường miễn dịch, hỗ trợ tiêu hóa, làm đẹp da và giảm cân.